Τα μάτια είναι πολύ ενδιαφέρον να τα μελετήσει κανείς. Είναι τόσο μικρά (25 περίπου χιλιοστά σε πλάτος το καθένα!) κι όμως μαζεύουν καθημερινά χιλιάδες πληροφορίες και εντυπώσεις, σχήματα και χρώματα, τα οποία μεταβιβάζουν στον εγκέφαλο. Είναι βασικά το μέσο για να ξέρουμε τι συμβαίνει στον κόσμο γύρω μας, έξω από το σώμα μας!
Βλέφαρα
Τα βλέφαρα έχουν μεγάλη σημασία για τα μάτια διότι είναι μέρος της προστασίας τους. Ανοιγοκλείνοντας («αυτόματα», από μόνα τους!) αρκετές φορές το λεπτό, καλύπτουν τα μάτια με μικρή ποσότητα υγρού έτσι ώστε να τα καθαρίζουν από μικρόβια και ακαθαρσίες, και να τα ενυδατώνουν. Έχετε προσέξει ποτέ ότι όταν βρεθείτε σε ένα δωμάτιο με πολύ έντονο φως τα μάτια σας αρχίζουν κλείνουν; Αυτή κατ’ ακρίβεια είναι άλλη μια δουλειά των βλεφάρων. Με τα εξαιρετικά τους ανακλαστικά προστατεύουν τα μάτια κλείνοντας τα όσο περισσότερο γίνεται, ώστε να μην εισέρχεται σ’ αυτά το έντονο φως, μέχρι να το συνηθίσουν. Το ίδιο συμβαίνει και όταν πλησιάσει υπερβολικά τα μάτια σας κάποιο αντικείμενο.
Δακρυγόνοι αδένες
Οι δακρυγόνοι αδένες βρίσκονται στην εξωτερική άκρη του ματιού και περιέχουν το υγρό με το οποίο οι βλεφαρίδες καλύπτουν κάθε τόσο τα μάτια. Όταν χρησιμοποιηθεί από τις βλεφαρίδες, κυλά σ’ένα μικρό σωλήνα. Μπορείτε να δείτε το άνοιγμα του (μια πολύ μικρή τρυπίτσα) εάν τραβήξετε απαλά την εσωτερική άκρη του ματιού προς τα κάτω. Όταν βρίσκεστε σ’ ένα χώρο με πολύ καπνό ή σκόνη ή όταν κόβετε κρεμμύδια, οι δακρυγόνοι αδένες παράγουν περισσότερα δάκρυα για να προστατέψουν τα μάτια από τον κίνδυνο. Ακόμη όταν είστε πολύ λυπημένοι ή χαρούμενοι ο εγκέφαλος σας στέλνει μήνυμα στους αδένες ώστε να απελευθερώσουν πολύ υγρό κι έτσι ξεκινάει το κλάμα!
Βλεφαρίδες
Και οι βλεφαρίδες βοηθούν στην προστασία των ματιών. Οι μικρές και πυκνές τριχούλες κρατούν τις σκόνες και τις ακαθαρσίες μακριά από τα μάτια.
Σκληρός χιτώνας
Ο σκληρός χιτώνας του ματιού είναι το άσπρο μέρος του ματιού. Είναι φτιαγμένος από σκληρό υλικό και καλύπτει το μεγαλύτερο μέρος της μπάλας του ματιού. Είναι πολύ εύκολο να δείτε σ’ αυτόν τα μικρά αγγεία που τροφοδοτούν το μάτι με αίμα, ειδικά σε κάποιο άτομο που είναι πολύ κουρασμένο τα αγγεία αυτά είναι πολύ εμφανή.
Κερατοειδής χιτώνας:Ο κερατοειδής χιτώνας βρίσκεται πάνω από τον σκληρό χιτώνα και είναι αυτός που κάνει το μάτι να εστιάζεται σε κάτι. Είναι όμως πολύ δύσκολο να τον δείτε επειδή είναι διάφανος.
Κερατοειδής χιτώνας:Ο κερατοειδής χιτώνας βρίσκεται πάνω από τον σκληρό χιτώνα και είναι αυτός που κάνει το μάτι να εστιάζεται σε κάτι. Είναι όμως πολύ δύσκολο να τον δείτε επειδή είναι διάφανος.
Ίριδα
Η ίριδα βρίσκεται μεταξύ του σκληρού και του κερατοειδή χιτώνα και είναι το χρωματιστό μέρος του ματιού. Τα πιο συνήθη χρώματα της ίριδας είναι καφέ, μαύρο, μπλέ και πρασινωπό. Η ίριδα είναι φτιαγμένη από μύες οι οποίοι ελέγχουν πόσο φως θα μπεί στην κόρη του ματιού. Μπορείτε να πειραματιστείτε οι ίδιοι. Πάρτε ένα φανάρι (όχι με πολύ έντονο φως) και πληασιάστε το λίγο στα μάτια κάποιου φίλου. Θα παρατηρήσετε πως όσο πιο κοντά είναι το φως, τόσο θα μικραίνει η κόρη του ματιού και όσο πιο μακριά είναι τόσο θα μεγαλώνει.
Κόρη του ματιού
Η κόρη του ματιού είναι βασικά η είσοδος του φωτός (των εικόνων και των κινήσεων) στο εσωτερικό του ματιού απ’ όπου θα μεταφερθεί σαν πληροφορία στον εγκέφαλο.
Φακός:Αφού περάσει το φως από την κόρη του ματιού, χτυπάει πάνω στον φακό που βρίσκεται πίσω απ’ αυτήν. Ο φακός είναι διάφανος και άχρωμος και συγκεντρώνει τις ακτίνες του φωτός που τις μεταβιβάζει στο πίσω μέρος του ματιού. Ο φακός έχει την ιδιότητα να αλλάζει συνεχώς σχήμα με την βοήθεια ενός συγκεκριμένου μυ. Όταν συγκεντρώνετε το βλέμμα σας σε κάτι που βρίσκεται κοντά, τότε ο φακός γίνεται πιο χοντρός, ενώ αντίθετα, όταν συγκεντρώσετε το βλέμμα σας σε κάτι που βρίσκεται μακρυά, ο φακός γίνεται πιο λεπτός.
Φακός:Αφού περάσει το φως από την κόρη του ματιού, χτυπάει πάνω στον φακό που βρίσκεται πίσω απ’ αυτήν. Ο φακός είναι διάφανος και άχρωμος και συγκεντρώνει τις ακτίνες του φωτός που τις μεταβιβάζει στο πίσω μέρος του ματιού. Ο φακός έχει την ιδιότητα να αλλάζει συνεχώς σχήμα με την βοήθεια ενός συγκεκριμένου μυ. Όταν συγκεντρώνετε το βλέμμα σας σε κάτι που βρίσκεται κοντά, τότε ο φακός γίνεται πιο χοντρός, ενώ αντίθετα, όταν συγκεντρώσετε το βλέμμα σας σε κάτι που βρίσκεται μακρυά, ο φακός γίνεται πιο λεπτός.
Υαλώδες σώμα
Το υαλώδες σώμα αποτελεί το μεγαλύτερο μέρος του ματιού και βρίσκεται αρκιβώς πίσω από τον φακό. Είναι γεμάτο με το υαλώδες υγρό και οι ακτίνες του φωτός αφού περάσουν από τον φακό περνούν και δια μέσου αυτού.Αμφιβληστροειδής χιτώνας:Ο αμφιβληστροειδής χιτώνας του ματιού βρίσκεται εντελώς στο πίσω μέρος του ματιού, αμέσως μετά το υαλώδες σώμα. Αποτελείται από εκατομμύρια κύτταρα τα οποία είναι πολύ ευαίσθητα στο φως και μετατρέπουν την εικόνα που στάλθηκε μέσω των ακτίνων φωτός, σε μηνύματα τέτοια ώστε να μπορεί ο εγκέφαλος να καταλαμβαίνει τι βλέπει το μάτι. Ο λόγος που πολλοί από εμάς χρειαζόμαστε γυαλιά, είναι διότι μπορεί να αλλάξει σχήμα η μπάλα του ματιού με αποτέλεσμα ο φακός, ο κερατοειδής και ο αμφιβληστροειδής χιτώνας να μην δουλεύουν πια μαζί. Σαν αποτέλεσμα το είδωλο ενός αντικειμένου που βλέπει το μάτι δεν εστιάζεται πάνω στον αμφιβληστροειδή χιτώνα αλλά πίσω ή μπροστά από αυτόν.
Βέβαια δεν μπορούμε να σταματήσουμε την αλλαγή στα μάτια μας αλλά είναι καλά όσο μπορούμε να τα προστατεύουμε.
Πάντα να φοράτε γυαλιά του ήλιου, ειδικά το καλοκαίρι επειδή το υπερβολικό φως και η υπεριώδης ακτινοβολία μπορεί να προκαλέσει σοβαρά προβλήματα στην όραση. Επίσης σε εργαστήρια στο σχολείο πρέπει να φοράτε τα ειδικά προστατευτικά γυαλιά για τα μάτια ώστε να μην κινδυνεύουν από κάποιο «ιπτάμενο αντικείμενο»! Πηγή: medlook.net
